Aanval? Tegenaanval!

Door: IM Matthew Tan
DCA-trainer in Hongkong

In les 3 van de eerste stap leren we dat er 4 verschillende methoden zijn om onszelf te verdedigen tegen een aanval. Ik vergelijk deze 4 methoden altijd met wanneer je op straat in een ruzie komt en je “tegenstander” dreigt uit te halen met zijn rechtervuist. Er zijn nu verschillende manieren waarop men kan reageren op deze dreiging.

Het eerste wat in de meesten op zou komen is om een stap achteruit te doen zodat je buiten zijn bereik bent. Iets meer gevorderde vechters zullen misschien weten hoe ze deze vuist onschadelijk kunnen maken, door de tegenstander bij de pols te grijpen. Je kunt natuurlijk ook een grote vriend erbij halen die de tegenstander vertelt dat elke klap op een reactie kan rekenen. Of misschien is deze vriend wel bereid om tussen jou en de tegenstander te gaan staan en de klap zelf op te vangen. De vier bovengenoemde manieren komen uiteraard over met respectievelijk:

1. Weggaan;
2. (de aanvaller) slaan;
3. Dekken;
4. Tussenplaatsen.

Zoals je kunt zien zijn dit logische reacties op een aanval.

5. Tegenaanval!

Wat ons niet wordt geleerd in de eerste stap, is dat er nog een 5e mogelijke manier is om ons te verdedigen, de tegenaanval. Namelijk, wanneer jij gefocust bent op het uidelen van een stoot, kan het zijn dat je de dekking op een ander punt wellicht iets verwaarloost. Helaas zijn we vaak zelf alleen maar bezig om ons te verdedigen tegen die ene stoot, zodat we deze opening niet zien en de kans missen om zelf een genadeklap uit te delen. Zo is het ook met schaken. Soms zijn we zo gefocust op het feit dat onze dame aangevallen staat, dat we niet zien dat we onze dame gewoon in kunnen laten staan om aan de andere kant van het bord ondekbaar mat te dreigen. Een tegenaanval dus!

Dit gebeurde onlangs in het Tata Steel Chess toernooi ook, en niet bij de minste. In de partij Saric-Aronian uit de eerste ronde miste de jonge promovendus een uitgelezen kans om zijn toernooi met een knaller te beginnen. Waarom miste hij deze kans? Omdat hij aan het reageren was op het feit dat zijn toren aangevallen stond.

Ivan Saric – Levon Aronian

Wijk aan Zee 2015

Tata Steel Chesstournament, eerste ronde. Levon Aronian, de nummer drie van de wereld op het moment van spelen, neemt het op tegen de jonge promovendus Ivan Saric. Een rustig begin voor beide spelers, of is er direct al een verrassing in de maak?

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5
Een Italiaanse opzet, prima als je in de eerste partij niet al teveel risico’s wilt nemen.

4.0–0 d6 5.c3 Pf6 6.d4 Lb6 7.a4
Met een concrete dreiging van wit, kun je zien welke?
7.d×e5 P×e5 8.P×e5 d×e5 9.D×d8+ K×d8 10.L×f7 Tf8 11.Lc4 P×e4]7…a6
7…P×e4? 8.Ld5 Pf6 9.L×c6+ b×c6 10.a5 e4 11.Pfd2; 7…0–0? 8.d5 Pa5 (8…Pe7 9.a5 Lc5 10.b4) 9.Ld3, zie analyse-diagram 1.

8.d×e5 P×e5 9.P×e5 d×e5 10.D×d8+
De eerste nieuwe zet. De stelling is bijna compleet in balans. Wit kan geen gebruik maken van het feit dat zwart niet meer kan rokeren, en zodra er wat stukken geruild worden staat de koning juist goed in het midden.

10…K×d8 11.a5 

13…Lc5 14.b4 Ld6 15.Te1
Wit ontlast het paard van de dekking van e4.

15…Td8 16.Lf1
Lijkt een gekke zet, maar zie je het idee? 16…Kf8 17.Pc4

Zie analyse-diagram 2.

Niet alleen kan wit het loperpaar veroveren, hij heeft ook druk op het zwarte centrum met zijn paard.

17…Pe8 18.f4 e×f4 19.P×d6 P×d6 20.L×f4
Het is wit gelukt om van een geheel symmetrische stelling toch iets te maken. Hij heeft weliswaar een geisoleerde e-pion, maar ook het loperpaar in een half-open stelling.

20…Le6 21.Tad1
Zwart heeft nu bijna alles ontwikkeld en wil gaan vechten voor de d-lijn. In dit geval was het waarschijnlijk verstandiger om passief te verdedigen.

21…Td7
21…h6 22.Td4 Ke7 23.c4 Tac8

A) 24.c5 Pb5 25.T×d8 K×d8 26.Td1+ Ke7 Wit heeft weinig aanknopingspunten over en het is niet zo duidelijk hoe hij hier verder kan komen.

B) 24.b5?! c5! 25.b×c6 T×c6 Zie analyse-diagram 3
24.Ted1? P×c4! 25.T×d8 T×d8 26.Tc1 Td4 27.L×c7 T×e4

22.c4 Tad8?
Het logische vervolg dat fataal uit had kunnen pakken.

23.c5 Pb5 24.T×d7
Wit is gefocust op het feit dat zijn toren op d1 aangevallen staat. Weggaan zou betekenen dat hij de d-lijn op moet geven, dus dan maar slaan en meteen vechten voor de d-lijn.

24.c6!
De tegenaanval! Wit offert een toren om een doorslaggevende vrijpion te verkrijgen.

A) 24…Txd1? 25.T×d1 T×d1 26.c×b7 Td8 27.L×b5 a×b5 28.a6 En de pionnen zijn niet meer tegen te houden.
B) 24…b×c6 25.Tc1!
c6 is moeilijk te dekken, maar deze pion opgeven is nog erger. Na c6 valt dan ook a6, moet het paard weg van b5 en valt c7 ook nog.

25…Pd4 26.L×a6 Tb8 27.Lf1 T×b4 28.a6 Tb8 29.Le3 Nu zien we de kracht van de lopers. Beide lopers kunnen de vrije a-pion van een afstand (indirect) ondersteunen, terwijl het paard in de buurt moet blijven en zwart zelf daarbij dit paard moet ondersteunen.

29…Ke7 30.Tb1 Ruil een verdediger af. 30…Ta8 31.Tec1 Lg4
(zie analyse-diagram 4)

32.Kf2 Lh5 33.Tb7 Lg6 34.a7
(zie analyse-diagram 5)

 

25.T×d1 T×d1 26.c×b7 Td8 27.L×b5 a×b5 28.a6 En de pionnen zijn niet meer tegen te houden.

Terug naar de partij:
24…L×d7
Waarom pakt zwart niet met de toren om de d-lijn te behouden? 24…T×d7? 25.L×b5 a×b5 26.c6! b×c6 27.Ta1 Ke7 28.a6 Td8 29.L×c7 Ta8 30.a7 Kd7 31.Lb8 en de toren doet de rest van de partij niet meer mee.

25.Td1 Ke8
De d-lijn wordt niet zonder slag of stoot opgegeven. Het gevolg is een snelle afwikkeling naar een remise-stelling.
26.Lc4 Le6 27.T×d8+ K×d8 28.L×b5 a×b5 29.c6 b×c6 30.Le3 Kc8 31.Lc5 Kb7 32.Kf2 ½–½

Wat leren we van deze partij?

Wanneer we worden aangevallen, zijn er 1+5 manier om hierop te reageren. De 1 staat voor de tussenzet en de 5 slaat op de 5 bovengenoemde methodes van reageren, zoals de tegenaanval. Hierbij moeten we niet vergeten dat we alle mogelijke methodes nagaan en niet stoppen met kijken wanneer we één bepaalde mogelijkheid hebben gevonden.

Ten tweede zien we dat we een variant niet af moeten kappen wanneer er nog geforceerde zetten zijn. Wanneer Saric had gezien welke stelling zou zijn ontstaan na 24. c6 T×d1 25. T×d1 T×d1 26. c×b7 Td8, dan had hij zeker wat meer tijd in deze mogelijkheid gestoken. Voor meer informatie hierover verwijs ik je graag naar de methode van Hertan: Forcing Chess Moves; The Key to Better Calculation van Charles Hertan.

Nog meer lezen? Probeer het artikel van IM Matthew Tan over breekzetten. Of lees hoe het gaat in Hong Kong!

Oefeningen